Củng Lợi là một nữ diễn viên nổi tiếng người Hoa. Xuất thân Trung Quốc nhưng hiện nay cô mang quốc tịch Singapore. Cô từng hợp tác và là người tình của đạo diễn Trương Nghệ Mưu trong một loạt phim nổi tiếng quốc tế từ những năm 1990 đến 2000.
Ở tuổi đôi mươi, Củng Lợi được các nhiếp ảnh gia nhận xét có vẻ đẹp biến hóa, khi chất phác, khi kiêu hãnh.
Minh tinh gốc Trung Quốc gia nhập làng giải trí được 35 năm. Cô nổi tiếng từ tác phẩm đầu tay – “Cao lương đỏ” – của đạo diễn Trương Nghệ Mưu, chuyển thể tiểu thuyết Mạc Ngôn. “Cao lương đỏ” quay năm 1987, nổi bật tại các lễ trao giải quốc tế năm 1988, trở thành phim châu Á đầu tiên đoạt giải Gấu Vàng tại Liên hoan phim Berlin (năm 1988).
Mạc Ngôn kể ông từng nghĩ Củng Lợi không đủ đẹp để đóng chính nhân vật của mình song khi phim ra mắt, ông nể phục Trương Nghệ Mưu ở con mắt chọn diễn viên.
Giai đoạn này, Củng Lợi quảng bá tác phẩm tại nhiều quốc gia. Khi ở Cannes (Pháp), diễn viên từng thực hiện bộ ảnh áo tắm. Theo Sina, bấy giờ, hiếm có nghệ sĩ nữ Trung Quốc công khai ảnh diện đồ bơi.
Trang Sohu nhận xét ở tuổi 23, Củng Lợi toát lên sự tự tin, phong thái không kém người mẫu chuyên nghiệp. Vụt sáng thành minh tinh hàng đầu, Củng Lợi hợp tác với nhiều nhiếp ảnh gia trong các bộ ảnh tạp chí, ảnh quảng bá văn hóa… Năm 1991, cô phát hành sách ảnh “Ngũ sắc Củng Lợi”.
Thập niên 1990, Củng Lợi gặt hái nhiều thành công. Cô đoạt giải Nữ diễn viên xuất sắc tại LHP Venice 1992, với “Thu Cúc đi kiện”. Phim “Bá vương biệt Cơ” mà Củng Lợi đóng chính thắng Cành Cọ Vàng tại LHP Cannes 1993… Những năm gần đây, Củng Lợi đóng “Hoa Mộc Lan”, “Nhà hát lớn Lam Tâm”, nghệ sĩ thường làm giám khảo các liên hoan phim quốc tế.
Thập niên 1990, Củng Lợi gặt hái nhiều thành công. Cô đoạt giải Nữ diễn viên xuất sắc tại LHP Venice 1992, với “Thu Cúc đi kiện”. Phim “Bá vương biệt Cơ” mà Củng Lợi đóng chính thắng Cành Cọ Vàng tại LHP Cannes 1993… Những năm gần đây, Củng Lợi đóng “Hoa Mộc Lan”, “Nhà hát lớn Lam Tâm”, nghệ sĩ thường làm giám khảo các liên hoan phim quốc tế.
Vốn được truyền thông cũng như công chúng ca ngợi là “nữ hoàng điện ảnh Hoa ngữ”, Củng Lợi khiến nhiều người choáng ngợp trước loạt tác phẩm điện ảnh vang danh thế giới và cũng không ngừng gây chú ý bởi đường tình trắc trở của mình. Cuộc đời của minh tinh phim Cao lương đỏ gắn liền với ba người đàn ông: tình cũ Trương Nghệ Mưu, người chồng đầu tiên Hoàng Hòa Tường và ông xã hiện tại Jean-Michel Jarre.
Trương Nghệ Mưu – Củng Lợi được xem như “cặp bài trùng” hiếm có của điện ảnh Hoa ngữ khi cùng nhau tạo ra loạt tác phẩm để đời như: Cao lương đỏ, Cúc Đậu, Đèn lồng đỏ treo cao, Thu Cúc đi kiện, Phải sống, Hoàng Kim Giáp…Ngay từ lần đầu hợp tác, bộ đôi đạo diễn – diễn viên này đã phải lòng nhau, bất chấp việc minh tinh sinh năm 1965 đã có bạn trai và nhà làm phim họ Trương đang có gia đình êm ấm với người vợ đầu Tiêu Hoa.
Đạo diễn hàng đầu Hoa ngữ si mê “nàng thơ” của mình đến mức chấp nhận bỏ người vợ thuở hàn vi cùng cô con gái nhỏ cũng chẳng màng danh tiếng, địa vị để đi theo Củng Lợi. Năm 1989, chuyện tình của cặp đôi nổi tiếng này được truyền thông và công chúng biết đến rồi thành đề tài bàn tán rầm rộ.
Bỏ ngoài tai những lời dị nghị, nữ hoàng màn ảnh Hoa ngữ vẫn một lòng một dạ hướng về người tình và nuôi mộng vun đắp một gia đình hạnh phúc bên nhà làm phim tài danh. Thậm chí, trong một cuộc phỏng vấn năm 1990, sao nữ huyền thoại còn thể hiện rõ quyết tâm muốn gắn bó suốt đời với Trương Nghệ Mưu.
Diễn viên trẻ khi ấy bày tỏ với truyền thông: “Đã tới lúc tôi chẳng màng chuyện đóng phim mà chỉ muốn về nhà chồng, an phận làm dâu thảo, vợ hiền”. Thậm chí, minh tinh màn bạc khi ấy còn bày tỏ mong muốn kết hôn trước năm 35 tuổi và sinh cho người tình nổi tiếng 4 người con.
Dù vẽ đủ viễn cảnh tương lai đẹp đẽ bên Trương Nghệ Mưu song trên thực tế, suốt bao năm bên nhau, Củng Lợi vẫn không nhận được lời cầu hôn nào từ ông. Thế rồi, sau 8 năm hẹn hò, cả hai quyết định đường ai nấy đi. Hội Tam Hoàng Thượng Hải (1995) chính là tác phẩm khép lại mối tình sâu đậm gắn bó từ phim ảnh lẫn đời thực của họ.
Theo ChinaDaily, trong cuộc phỏng vấn với truyền thông xứ Trung năm 2001, mẹ của nữ diễn viên Thu Cúc đi kiện nhấn mạnh rằng con gái bà đã nhiều lần đề cập chuyện cưới xin nhưng người tình lâu năm liên tục từ chối.
Thậm chí, anh trai của minh tinh huyền thoại này còn đến tận phim trường hỏi đạo diễn họ Trương về kế hoạch kết hôn nhưng rồi chỉ nhận về câu nói phũ phàng: “Tôi không nghĩ tới. Hôn nhân chẳng phải cũng chỉ là một tờ giấy sao? Tại sao cứ phải coi trọng tờ giấy ấy đến vậy?”. Củng Lợi khi ấy đã tan nát trước những lời vô tình của người yêu.
Suốt những năm ở bên Trương Nghệ Mưu, sao phim Hồi ức của một geisha chịu không ít điều tiếng, mang danh “kẻ thứ ba” chen chân vào gia đình của đạo diễn tài năng. Trương Mạt, con gái của Trương Nghệ Mưu và Tiêu Hoa, từng bày tỏ sự căm phẫn, thù hận với Củng Lợi bởi khi xưa vì nữ diễn viên mà gia đình cô tan vỡ.
Trong cuốn sách của mình, cô Trương không ngại thể hiện thái độ chán ghét người tình của cha: “Vì Củng Lợi mà tuổi thơ của tôi mới thiếu đi niềm vui bình dị như những đứa trẻ khác. Sau này cha tôi sống với ai cũng được nhưng không thể là Củng Lợi”. Về sau, Trương Mạt và Củng Lợi đã gạt bỏ những hận thù, khúc mắc khi xưa và đối đãi vui vẻ với nhau. Minh tinh phim Bá vương biệt cơ cũng không còn vương vấn, nuối tiếc mối tình dang dở với đạo diễn họ Trương mà coi ông như tri kỷ, anh em tốt hay người đã đưa cô lên đỉnh cao sự nghiệp.
